POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE

Edouard Claparède

Claparède, Edouard (1873-1940), szwajc. lekarz, pedagog i psycholog, zajmujący się również psychologią zwierząt, współtwórca psychologii wychowawczej i pedagogiki eksperymentalnej. Po ukończeniu studiów medycznych (1897) i krótkim pobycie naukowym w Paryżu, gdzie spotkał Alfreda Bineta, uczonego, który położył podwaliny pod testowanie inteligencji, wrócił do Genewy, gdzie początkowo pracował w laboratorium swego kuzyna, psychologa Théodora Flournoya (1854-1920) i rozpoczął wykłady na uniwersytecie; od 1906 był prof. psychologii i kierownikiem laboratorium psychologii eksperymentalnej; wspólnie z P. Bovetem założył (1912) Instytut J.J. Rousseau'a w Genewie. Pozostawał pod wpływem nauki francuskiej. Działał przeważnie w zakresie psychologii dziecka i pedagogiki eksperymentalnej: był gł. przedstawicielem tzw. funkcjonalnego wychowania, przy czym reprezentował kierunek naturalistyczny, głosząc że wychowawca nie powinien być kierownikiem procesu wzrostu biopsychicznego, ale opiekunem jego spontanicznego przebiegu; stworzył koncepcję i hasło „szkoły na miarę dziecka”  postulując tworzenie różnych szkół, dostosowanych do możliwości, skłonności i potrzeb indywidualnych dzieci. Claparede podzielał pogląd K. Groosa na rolę zabawy i zastoswał go „do człowieka: a więc dziecko nie dlatego się bawi, że jest dzieckiem, ale jest dzieckiem dlatego, że konieczne jest dla zachowania gatunku, aby się bawiło: «młodość stworzona jest gwoli zabawie». Im dłuższy jest okres dzieciństwa, tym wyższy jest rozój uzdolnień psychicznych” (Bohn-Drzewinaˇ, s. 519); Prace Claparède'a nad rozwojem myślenia u dzieci kontynuował później Jean Piaget, również Szwajcar. Wraz z T. Flournoyem założył Claparède (1901) czasopismo Archives de Psychologie, które od początku wydawał. Wykształcił wielu uczniów; przez dwa lata pracował u niego J.A. Bierens de Haan. Claparède był zasłużony przede wszystkim jako pedagog i organizator badań naukowych. Zajmował się zagadnieniem orientacji w przestrzeni u ludów pozaeuropejskich (1903), które stanowi ważny problem etologiczny, a także publikował na tematy zoopsychologiczne (zob. niż.).

Les animaux sont-ils conscients? Rev. philos., 51, 1901 No. 5; La faculté d'orientation lointaine. Arch. Psychol.2, 1903, ss. 133-180; Psychologie de l'enfant et pédagogie expérimentale (1905; liczne wydania i tłumaczenia, również na jęz. polski: Psychologia dziecka i pedagogika eksperymentalna, 1927); La psychologie comparée est-elle légitime? Arch. Psychol., 1906; Über die verschiedenen Formen des Experiments in der Tierpsychologie. Umschau, 1908 Nr. 26, 27; Les tropismes. J. Psychol. Neurol., 13, 1908; Défant du sens du retour chez un Chat. Arch. de Psych., 1908; Die Methoden der tierpsychologischen Beobachtungen und Versuche. Ein Vortrag. Leipzig 1909; Die Bedeutung der Tierpsychologie für dir Pädagogik. Z. pädagog. Psychologie u. experimentelle Pädagogik. 12, 1911; Point de vue physico-chimique et point de vue psychologique. Scientia, 1912; Tierpsychologie. Handwörterbuch de Naturwissenschaften. Jena 1913; Szkoła na miarę (1921, wyd. pol. 1929); La psychologie de l'intelligence. Scientia, 1917, ss. 353-368; L'Orientation professionelle (1922); Comment diagnostiquer les aptitudes chez les écoliers (1925); Wychowanie funkcjonalne (1931, wyd. pol. 1933); Le développement mental (1946).

A. Bohn-Drzewina: Psychologia porównawcza zwierząt. W: Poradnik dla samouków, t. X: Zoologia II: Histologia, fizjologia zwierząt, embriologia, psychologia porównawcza zwierząt. Warszawa 1932.

Opracował Jerzy A. Chmurzyński (e-mail: j.chmurzynski@nencki.gov.pl) 21 lutego 2007 r.

Etologia
Pory Roku
Rocznice
Aktualności
Historia polskiej etologii
Piśmiennictwo behawioralne
Pracownia Etologii

Back to home page, Nencki home page