POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE

POLISH ETHOLOGICAL SOCIETY

BIRUTÉ GALDIKAS-BRINDAMOUR

Galdikas-Brindamour, Biruté, Kanadyjka pochodzenia litewskiego, trzecia z badaczy obyczajów i zachowania się małp człekokształtnych, którą antropolog Louis Leakey namówił do obserwacji życia i zachowania się trzeciego ze współczesnych gatunków małp człekokształtnych - orangutana. Jako świeżo wypromowana absolwentka wydziału antropologii University of California w Los Angeles przyjechała do Indonezji i przyłączyła się do grupy zoolożek, które próbowały ratować organgutany. Przed nią czyniła to Barbara Harrisson w Parku Narodowym Bako, potem Amerykanin R.K. Davenport na stacji w rezerwacie leśnym Sepilok, 24 km na zach. od portu Sandakau (w 1971 było tam 20 orangutanów, wśród których były też pochodzące z hodowli Harrissonów). Sukcesy skłoniły holenderski oddział Funduszu na rzecz Dzikich Zwierząt do założenia pod kierownictwem dr Hermana Rijksena podobnej placówki w rezerwacie o powierzchni 620 000 ha w Gunung Louser na Sumatrze; w ten sposób powstała stacja Ketambe, oddalona o 32 km od Kutatjane. Kolejną placówką była założona w 1973 w Bohorok, na skraju rzerwatu Langkat, gdzie pracowały Monika Borner i Regina Frey. Wreszcie na południowym półwyspie Kalimantanu (dawnego Borneo), na którym występuje Pongo pygmaeus pygmaeus powstała stacja w rezerwacje Tanjung Puting, do której w 1971 przyjechała Biruté Galdikas-Brinadamour wraz z mężem Rodem Brindamour, znanym później ze zdjęć publikowanych w National Geographic. Orangutany - odmiennie od badanych przez Jane van Lawick-Goodall szympansów i przez Dian Fossey goryli - są flegmatycznymi samotnikami. W przeciwieństwie do utartych poglądów stwierdziła, że samce schodzą z drzew i odbywają nawet wielogodzinne piesze wędrówki, a nawet śpią na ziemi, choć przed nastaniem nocy budują sobie gniazda z gałęzi i liści - z daszkiem nad głową (czego nie czynią inne małpy człekokształtne); takie legowisko robią sobie zmęczone „pociechą” samice nawet na wypoczynek podczas dnia. Jako pierwsza obserwowała boje samców o samicę, odkryła istnienie gwałtu. Jej pracę doktorską z 1978 przyjęto z aplauzem, podobnie jak kilka późniejszych artykułów. Jednak zadania praktyczne polegające na „reedukacji” schwytanych przez ludzi małp do życia w dzikiej przyrodzie nie zostawiały jej wiele czasu na pisanie - i stopniowo popadała w zapomnienie: podobnie jak Dian Fossey nie osiągnęła sukcesu, jaki przypadł w udziale JaneGoodall

A. Leńkowa: Opiekunowie wielkich małp. W: Idem: Pod znakiem pandy. Warszawa 1985, ss. 179-196; Ewa Kołodziejak-Nieckuła: Anioły Leakeya. Wiedza i Życie, 1995 Nr 10, ss. 18-23.

Rocznice
Aktualności
Pracownia Etologii
Etologia
Historia polskiej etologii

Back to home page, Nencki home page