POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE POLISH ETHOLOGICAL SOCIETY

Donald R. Griffin

Griffin Donald R[edfield], (1915-2003), am. biofizyk, zoolog i etolog kognitywny; stopnie bakałarza, magistra (M.A.) uzyskał na Harvardzie, a po uzyskaniu stopnia doktora (1942), był tamże asystentem w pracowni psychoakustycznej, w pracowni zmęczenia i w innych pracowniach do 1945; 1946-1953 nauczał zoologii na uniwersytecie Cornella w Ithace, N.Y., 1953-1963 był profesorem zoologii w Harvardzie, a w 1965 został profesorem w Uniwersytecie Rockefellera w Nowym Jorku oraz zoologiem w Nowojorskim Towarzystwie Zoologicznym; po przejściuna emeryturę (1986) przeniósł się do Lexington, Mass. Był członkiem Narodowej Akademii Nauk. Jeszcze jako student znalazł (w 1938) u G.W. Pierce'a, jednego z nielicznych wówczas fizyków zajmujących się ultradźwiękami, okazję zarejestrowania głosów nietoperzy owadożernych, a wraz ze swym kolegą Robertem Galambosem stwierdził, że zwierzęta te wykorzystują odbite ultradźwięki do wykrywania przedmiotów (właśnie Griffin na określenie tego zjawiska wprowadził w 1944 termin ‘echolokacja’). Te odkrycia zapoczątkowały jego dalsze pionierskie badania nad tym zjawiskiem (1952, 1958, 1959, 1962) [przedtem, od czasów włoskiego przyrodnika, Lazzaro Spallanzaniego (1729-1799), sądzono, że nietoperze wyczuwają przeszkody „dotykiem”, odbierając drgania powietrza błonami lotnymi – co można jeszcze znaleźć u Buddenbrocka (1937, ss. 144-145)]. W tym nurcie znalazły się również badania Griffina nad orientacją przestrzenną ptaków (1955, 1964, 1967), w których jako pierwszy na świecie zastosował metodę śledzenia szlaków przelotów ptaków z samolotu. Jako biofizyk chętnie korzystał w badaniach biologicznych z aparatury i metod fizyki. Uważał przy tym, że „działanie organizmów żywych jest skomplikowane i doskonałe, iż zrozumienie jego mechanizmu poszerzy w przyszłości horyzonty fizyki” (ze skrzydełka Wędrówek ptaków 1967). Z takiego nastawienia wypłynęło jego przekonanie, że zwierzęta nie są tylko automatami i mogą mieć zdolność myślenia i rozumowania – co powinno być przedmiotem badań (1976). W ten sposób – ożywiając dawne cele psychologii zwierząt  i psychologii porównawczej – Griffin zapoczątkował w 1978 nowy kierunek w etologii – etologii kognitywnej, współbrzmiący z powstającym wówczas szerszym nurtem badawczym kognitywizmu (Znak 1999). To przekonanie znalazło swój wyraz w ostatniej książce Griffina (1881, 2000), Umysły zwierząt.

Listening in the Dark. New Haven, Conn. 1952, 1958, New York 1974; Bird navigation. W: Recent Studies in Avian Biology, ed. by A. Wolfson. Urbana, Ill. 1955, ss. 154-197; Echoes of Bats and Men. 1959 (wyd. pol.: Widzenie w ciemności. Echolokacja u zwierząt i ludzi. [„Nowości Nauki i Techniki”]. Warszawa 1962); Animal Structure and Function (1962); Bird Migration. The biology and physics of orientation behavior. Garden City N.Y. 1964 (wyd. pol.: Wędówki ptaków. [„Nowości Nauki i Techniki”]. Warszawa 1967); The Question of Animal Awareness. 1976; Animal Minds. Beyond Cognition to Consciousness. Chicago, Ill. 1992, 2000 (wyd. pol.: Umysły zwierząt. Gdańsk 2004).

W. [von] Buddenbrock: Świat zmysłów. [„Biblioteka Wiedzy” t. 7]. Warszawa [1937]; Znak, 51, 1999 Nr 11 (534) [„Kognitywizm – czy jest ciało w duszy”].

Opracował Jerzy A. Chmurzyński (e-mail: j.chmurzynski@nencki.gov.pl) 8 stycznia 2004 r.

Rocznice
Aktualności
Pracownia Etologii
Etologia
Historia polskiej etologii  

Back to home page, Nencki home page