POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE

Wolfgang Köhler

Köhler, Wolfgang (1887-1967), niem. psycholog, jedna z najważniejszych osobistości psychologii postaci i psychologii rozwojowej, wybitny teoretyk podstaw psychologii. Studiował filozofię, przyrodoznawstwo i psychologię ma uniwersytetach w Tybindze (Tübingen), Bonn i w Berlinie. Doktoryzował się (1909) u Carla Stumpfa na Uniwersytecie Berlińskim na podstawie badań nad słuchem, które następnie kontynuował jako asystent (1911) i wykładowca na Uniwersytecie Frankfurckim. W 1912 na nim i Kurcie Koffce przeprowadził Max Wertheimer eksperymenty dotyczące percepcji, które zapoczątkowały ruch psychologii postaci, po czym ci trzej badacze walczyli o jej uznanie. W latach 1914-1920 Köhler prowadził jako dyrektor stację badania małp człekokształtnych Pruskiej Akademii Nauk na Teneryfie (Tenerife Anthropoid Stadion, na  w-pach Kanaryjskich), gdzie przeprowadził słynne badania nad procesami rozwiązywania problemów przez szympansy (myślenie konkretne) pokazujące ich zdolność do spontanicznego korzystania z przyborów i budowania prostych kontrukcji ze skrzyń dla zdobycia wiszącego pod sufitem banana. Po czterech latach obserwacji i doświadczeń nad szympansem swe wyniki podał w 1917 w pierwszej ważnej pracy o badaniu inteligencji małp człekokształtnych; por. N. Ładygina-Ko[h]ts (zob. Bohn-Drzewina 1923, ss. 541-543; Niesturch 1974, s. 252). Jego książka z tej dziedziny (1925) doprowadziła do radykalnej rewizji poglądów na teorię uczenia się. W latach 1921-1935 był Köhler profesorem psychologii w Getyndze (Göttingen), zaś 1922-1935 prof. filozofii w Berlinie i dyrektorem Instytutu Psychologicznego, gdzie kierował pracami  z zakresu teorii postaci, wydał też książkę pod tym tytułem (1929). Po dojściu Hitlera do władzy w Niemczech, protestował 1933 Köhler przeciw polityce rasowej narodowych socjalistów, a w 1935  wyemigrował do Stanów Zjedn. AP, gdzie został prof. psychologii Swarthmore College w Swarthmore, w Pensylwanii, gdzie nadal zajmował się psychologią zwierząt, procesem uczenia się i rozwiązywania problemów u małp. Wspólnie z M. Wertheimerem i K. Koffką zapoczątkował nowy kierunek w psychologii zwany psychologią postaci. W latach 1958–1959 był Köhler prezesem Amerykańskiego Stowarzyszenia Psychologicznego; w 1962 otrzymał honorowe członkostwo Wolnej Wszechnicy w Berlinie.

Intelligenzprüfungen an Anthropoiden. Abh. preuss. Akad. Wiss., 1917, ss. 1-213; Intelligenzprüfungen an Menschenaffen. Berlin 1921 (wznowienie Berlin 1963); The Mentality of Apes. New York 1925; Gestalt Psychology. New York 1929  (1933 niem. t³umaczenie pt. Psychologische Probleme); The place of value in a world of facts, 1938 (1968 wyd. po niemiecku jako Werte und Tatsachen); The task of Gestalt Psychology, 1969 (1971 wyd. niem.: Die Aufgaben der Gestaltpsychologie).

A. Bohn-Drzewina: Psychologia porównawcza zwierząt. W: Poradnik dla samouków, t. X: Zoologia II: Histologia, fizjologia zwierząt, embriologia, psychologia porównawcza zwierząt. Warszawa 1932, ss. 506-554; J. Dembowski: Psychologia małp. Warszawa 1946, passim, zwł. rozdz. IV; M.F. Niesturch: Pochodzenie człowieka. Warszawa 1974.

Opracował Jerzy A. Chmurzyński (e-mail: j.chmurzynski@nencki.gov.pl) 14 stycznia 2002 r., uzupełnił 28 lutego 2007 r.

Etologia
Pory Roku
Rocznice
Aktualności
Historia polskiej etologii
Piśmiennictwo behawioralne
Pracownia Etologii

Back to home page, Nencki home page