POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE

POLISH ETHOLOGICAL SOCIETY

NADIEŻDA ŁADYGINA-KOHTS

ŁADYGINA-KOHTS, Nadieżda Nikołajewna [w językach zach. L.-Kohts, w ros. publikacjach: Ł.-Kots] (1889-1963), dr nauk biol., rosyjski psycholog porównawczy, w latach 1945-1963 starszy prac. nauk. (ros. starszyj naúcznyj sotrúdnik) działu psychologii Instytutu Filozofii Akad. Nauk ZSRR w Moskwie. Była jednym z najważniejszych badaczy rozwoju umysłowego i zagadnień myślenia u małp człekokształtnych, a zwłaszcza szympansa, którego od niemowlęctwa wychowywała w domu jednocześnie z własnym dzieckiem (por. badacze obyczajów i zachowania się małp człekokształtnych, Piotr Chojnacki). W pracy z 1924 „autorka poszukuje stopnia uzdolnienia szympansa do rozpoznawania przedmiotów o dwu lub trzech wymiarach, kątów prostych, ostrych i rozwartych, jako też wrażliwości na barwy (prawie tak subtelnej jak u człowieka), zdolności do percypowania identyczności i podobieństwa, wreszcie zdolności do abstrahowania (zob. dzieło R.M. Yerkesa i Ady Yerkes). Słabą stroną intelektu szympansa i w ogóle małp człekokształtnych jest to, że nie umieją skupić uwagi, że wspomnienia ich są bardzo przelotne. Zdaniem autorki ta właśnie niestałość, przelotność wrażeń jest główną przeszkodą do wytwarzania się idei. Pragnąc uzupełnić swe badania nad psychiką małp, Ładygina-Ko[h]ts przedsięwzięła badania nad małpami «niższymi», mianowicie nad [rezusem] Macacus rhesus” s. M. mulatta, których wyniki podaje w obszernej monografii z 1928. Jak dalej relacjonuje Anna Bohn-Drzewina (1932, ss. 543-533) „stosując metodę «puzzle box» [‘skrzynki problemowej’, przyp. mój, JAC] lub labiryntu autorka stwierdziła, że Macacus najzupełniej nie zdaje sobie sprawy z celowości ani ze związku przyczynowego wykonanych zabiegów: nie potrafi np. wykryć łączności między kluczem a zamkiem; zachowanie się jego cechuje automatyzm. Niezdolny jest do żadnej pracy, ujawnia niechęć do wszelkiego wysiłku nięśniowego. Autorka cytuje tu Marksa i Engelsa [Rola pracy w procesie uczłowieczenia małpy - przyp. mój, JAC], którego zdaniem praca stanowi najbardziej charakterystyczną różnicę między człowiekiem a małpą, i zapewnia, że badania jej dowodzą doświadczalnie tego poglądu”.

Najważniejsze prace: Issledowanije poznawatielnych sposobnostiej szimpanzé [Badanie zdolności poznawczych szympansa]. Moskwa-Pietrograd 1924); Prisposobitielnyje motornyje nawyki makaka w usłowijach pkspierimienta. K woprosu o trudowych processach niszszych obiezjan [W sprawie procesów pracy niższych małp]. Moskwa 1928; Recherches sur l'intelligence du chimpanzé par la méthode de „choix d'apr`es mod`ele”. J. de Psychol., 25, 1928, ss. 255-275; Ditia szimpanzé i ditia czełowiek w ich instinktach, pmocijach, igrach, priwyczkach i wyrazitielnych dwiżenijach [Dziecko szympans i dziecko człowiek- ich instynkty, emocje, zabawy, gesty wyrazowe i zwyczaje] Moskwa 1935; Konstruktiwnaja i orudinaja diejatielnost' wysszich obiezjan (szimpanzé) [Działalność konstrukcyjna i posługiwanie się narzędziami u małp wyższych (szympans)] Moskwa 1959; Priedposyłki czełowieczeskogo myszlenija (Podrażatielnoje konstruirowanije obiezjanoj i diet'mi). Moskwa 1965 (wyd. pol.: Zaczątki ludzkiego myślenia (Konstruowanie naśladowcze u dzieci i małp). W: Materiały do Nauczania Psychologii pod. red. L. Wołoszynowej, Ser. I (Psych. ogólna), t. 2, Warszawa 1969, ss. 307-403).

A. Bohn-Drzewina: Psychologia porównawcza zwierząt. W: Poradnik dla samouków, t. X: Zoologia II: Histologia, fizjologia zwierząt, embriologia, psychologia porównawcza zwierząt. Warszawa 1932, ss. 506-554; J. Dembowski: Psychologia małp. Warszawa 1946, passim, zwł. ss. 75-83, 88-94, 99-101, 104-109, 159-160, 182-185; M.F. Niesturcch: Pochodzenie człowieka. Warszwa 1974, ss. 252-255.

Rocznice
Aktualności
Pracownia Etologii
Etologia
Historia polskiej etologii

Back to home page, Nencki home page