|
POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNEPOLISH ETHOLOGICAL SOCIETY |
Sir John Lubbock
Lubbock, John, Sir (1834-1913), baronet ang., wyniesiony do godności para Anglii w 1900 jako Lord Avebury; przyrodnik, etnolog, archeolog i ekonomista ang.; uczeń Etonu. W 1848 poszedł do pracy w finansach, a po śmierci ojca, Johna-Williama Lubbocka (1803-1865) przejął zarząd nad jego ważnym bankiem londyńskim, gdzie przeprowadził wiele ulepszeń w bankowości; w 1870 wszedł do Parlamentu Brytyjskiego z ramienia partii liberalnej w Maidstone, od 1880 zaś do 1885 był parlamentarnym przedstawicielem Uniwersytetu Londyńskiego, na którym przedtem był wicekanclerzem. Po swym ojcu, który zajmował się w wolnych chwilach astronomią, odziedziczył zainteresowanie naukami przyrodniczymi. Najbardziej znany jest ze swych prac zoologicznych - zwł. entomologicznych, fizjologicznych i archeologicznych. Wsławił się jako konserwator starożytności brytyjskich. Był współtwórcą ewolucjonizmu w historii rozwoju społecznego w etnologii i archeologii pradziejowej: wykazywał podobieństwa między ludami prahistorycznej Europy i tzw. społeczeństwami prymitywnymi (1865, 1870). Zajmował się też badaniem mrówek i pszczół, inteligencją i instynktem zwierząt. Jako entomolog interesował się pochodzeniem i przeobrażeniami owadów (1874), wykrytymi przez Oskara Sprenglera współzależnościami między owadami i kwiatami (1875, 1878; por. Halina Wojtusiakowa); do najczęściej cytowanych jego dzieł należy wznawiana i tłumaczona na inne języki książka Mrówki, pszczoły i osy (1882), opisująca ich zachowanie się; zajmował się też botaniką (1886).
Zostawił tłumaczoną na język polski książeczkę Życie, której cel wyjaśnia na początku stwierdzając, że „najważniejszą rzeczą w życiu jest nauczyć się żyć. [...] Nie jest to zadanie łatwe. «Życie, mówi Hippokrates [...] - jest krótkie, sztuka długa [znane w wersji łac.: ars longa, vita brevis - przyp. mój, JAC], sposobność przemijająca, doświadczenie zwodnicze, sąd trudny». [...] Uważam [...] za rzecz dowiedzioną - pisał - że w interesie bliźnich pracować powinniśmy nad własnym udoskonaleniem; chciałbym jeszcze przedstawić, do jakiego stopnia to zadanie jest zajmujące”.
Sir John Lubbock był prezesem towarzystw etnologicznego i entomologicznego, przewodniczył Instytutowi Antropologicznemu, był też wiceprezesem British Association; por. R.A.F. de Reaumur, W.M. Wheeler, K. Tsuneki, J. i J. Dobrzańscy, B. Pisarski
Pre-historic Times, as illustrated by ancient remains and the manners and customs of modern savages. London 1865, 4th Ed. 1878 (wyd. niem. Jena 1874); The Origin of Civilisation and the Primitive Condition of Man. London 1870, 4th Ed. 1881 (wyd. niem. Jena 1875); On the Origin and Metamorphoses of Insects. London 1874 (niem. wyd. Jena 1876); On British Wild Flowers considered in Relation to Insects. London 1875 (wyd. niem. Jena 1876); Relations between Plants and Insects. London 1878; Ants, Bees and Wasps: A record of observation on the habits of the social Hymenoptera. London 1882, 7th Ed. 1884; New York 1894; niem. wyd. Leipzig 1883); Flowers, Fruits and Leaves. London 1886; The Pleasures of Life. London 1887; Die Sinne und das geistige Leben der Tiere. Leipzig 1889 (tlum. ang.: On the senses, instincts and intelligence in animals, 3rd ed. London 1889); Życie. Warszawa 1904.
Jerzy A. Chmurzyński © (e-mail: j.chmurzynski@nencki.gov.pl, jchmurzynski@wp.pl 16 stycznia 2003 r.
Etologia
Pory Roku
Rocznice
Aktualności
Historia
polskiej etologii
Piśmiennictwo
behawioralne
Pracownia
Etologii
Back to home page, Nencki home page