POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE

POLISH ETHOLOGICAL SOCIETY


Sir John Lubbock

Lubbock, John, Sir (1834-1913), baronet ang., wyniesiony do godności para Anglii w 1900 jako Lord Avebury; przyrodnik, etnolog, archeolog i ekonomista ang.; uczeń Etonu. W 1848 poszedł do pracy w finansach, a  po śmierci ojca, Johna-Williama Lubbocka (1803-1865) przejął zarząd nad jego ważnym bankiem londyńskim, gdzie przeprowadził wiele ulepszeń w bankowości; w 1870 wszedł do Parlamentu Brytyjskiego z ramienia partii liberalnej w Maidstone, od 1880 zaś do 1885 był parlamentarnym przedstawicielem Uniwersytetu Londyńskiego, na którym przedtem był wicekanclerzem. Po swym ojcu, który zajmował się w wolnych chwilach astronomią, odziedziczył zainteresowanie naukami przyrodniczymi. Najbardziej znany jest ze swych prac zoologicznych - zwł. entomologicznych, fizjologicznych i archeologicznych. Wsławił się jako konserwator starożytności brytyjskich. Był współtwórcą ewolucjonizmu w historii rozwoju społecznego w etnologii i archeologii pradziejowej: wykazywał podobieństwa  między ludami prahistorycznej Europy i tzw. społeczeństwami prymitywnymi (1865, 1870). Zajmował się też badaniem mrówek i pszczół, inteligencją i instynktem zwierząt. Jako entomolog interesował się pochodzeniem i przeobrażeniami owadów (1874), wykrytymi przez Oskara Sprenglera współzależnościami między owadami i kwiatami (1875, 1878; por. Halina Wojtusiakowa); do najczęściej cytowanych jego dzieł należy wznawiana i tłumaczona na inne języki książka Mrówki, pszczoły i osy (1882), opisująca ich zachowanie się; zajmował się też botaniką (1886).

       Zostawił tłumaczoną na język polski książeczkę Życie, której cel wyjaśnia na początku stwierdzając, że „najważniejszą rzeczą w życiu jest nauczyć się żyć. [...] Nie jest to zadanie łatwe. «Życie, mówi Hippokrates [...] - jest krótkie, sztuka długa [znane w wersji łac.: ars longa, vita brevis - przyp. mój, JAC], sposobność przemijająca, doświadczenie zwodnicze, sąd trudny». [...] Uważam [...] za rzecz dowiedzioną - pisał - że w interesie bliźnich pracować powinniśmy nad własnym udoskonaleniem; chciałbym jeszcze przedstawić, do jakiego stopnia to zadanie jest zajmujące”.

       Sir John Lubbock był prezesem towarzystw etnologicznego i entomologicznego, przewodniczył Instytutowi Antropologicznemu, był też wiceprezesem British Association; por. R.A.F. de ReaumurW.M. Wheeler, K. Tsuneki, J. i J. Dobrzańscy, B. Pisarski 

Pre-historic Times, as illustrated by ancient remains and the manners and customs of modern savages. London 1865, 4th Ed. 1878 (wyd. niem. Jena 1874); The Origin of Civilisation and the Primitive Condition of Man. London 1870, 4th Ed. 1881 (wyd. niem. Jena 1875); On the Origin and Metamorphoses of Insects. London 1874 (niem. wyd. Jena 1876); On British Wild Flowers considered in Relation to Insects. London 1875 (wyd. niem. Jena 1876); Relations between Plants and Insects. London 1878; Ants, Bees and Wasps: A record of observation on the habits of the social Hymenoptera. London 1882, 7th Ed. 1884; New York 1894; niem. wyd. Leipzig 1883); Flowers, Fruits and Leaves. London 1886; The Pleasures of Life. London 1887; Die Sinne und das geistige Leben der Tiere. Leipzig 1889 (tlum. ang.: On the senses, instincts and intelligence in animals, 3rd ed. London 1889); Życie. Warszawa 1904.

 

Jerzy A. Chmurzyński © (e-mail: j.chmurzynski@nencki.gov.pl, jchmurzynski@wp.pl 16 stycznia 2003 r.


green.gif (257 bytes) Etologia
green.gif (257 bytes) Pory Roku
green.gif (257 bytes) Rocznice
green.gif (257 bytes) Aktualności
green.gif (257 bytes) Historia polskiej etologii
green.gif (257 bytes) Piśmiennictwo behawioralne
green.gif (257 bytes) Pracownia Etologii

Back to home page, Nencki home page