POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE

C. Lloyd Morgan

Morgan, Conwy Lloyd (1852-1936), brytyjski zoolog i zoopsycholog, czasami uważany za twórcę psychologii porównawczej. Początkowo studiujący w szkole górniczej z zamiarem zostania inżynierem górnictwa, pod wpływem kontaktu z wpływowym brytyjskim  biologiem, Thomasem H. Huxleyem (1825-1895), propagatorem darwinizmu, który namówił go, żeby został jednym z jego studentów w Królewskim Kolegium Nauk, co ten w istocie uczynił. Po studiach i epizodzie (1878-1884) wykładania nauk fizycznych w Rondebosch, w Afryce Pd. Lloyd Morgan został (1884-1901) profesorem zoologii i geologii, a później (1901-1909) psychologii na uniwersytecie w Bristolu, w Anglii. Tam zajął się psychogenetyką i psychologią zwierząt, starając się opisywać zachowanie się zwierząt w sposób obiektywistyczny, bez antropomorfizowania i odnoszenia się się do umysłowej ewolucji człowieka – podobnie jak nasza Anna Drzewinai jej mistrz, Geoges Bohn: analizując sposoby reagowania zwierząt odwoływał się do pojęć odruchu i instynktu. W eksperymentach dotyczących uczenia się opracował podstawy metody prób i błędów. We Wprowadzeniu do psychologii porównawczej (1894) wyraził nawiązujące do poglądów (tzw. brzytwy) średniowiecznego filozofa, Ockhama zasadę, której powinien przestrzegać badacz zachowania się zwierząt, a która potem została określona mianem zasady oszczędności (lub ekonomii) myślenia, albo po prostu ‘zasady Morgana (Uwaga: nie mylić z logicznymi "prawami De Morgana": „W żadnym wypadku nie wolno nam interpretować zachowania się [zwierzęcia] jako wyniku działania wyższej zdolności psychicznej, jeśli może być ono zinterpretowane jako wynik działania innej zdolności, stojącej niżej na skali psychologicznej”. Ta zasada przyświecała nowsze psychologii zwierząt i przez długi czas tzw. etologii klasycznej, aż zrozumiano, że trzeba ją stosować z umiarem symbol 150 \f "Times New Roman CE" jak zauważyła Anna. Bohn-Drzewina (s. 507), nie jest pewne, czy tłumaczenie najprostsze najbardziej jest do prawdy zbliżone; dlatego też odeszła od jej bezwzględnego stosowania etologia kognitywna (przykłady takiego postępowania w naukach behawioralnych podaje Dennett (1997, ss. 57-58).

W późniejszych latach, zwłaszcza po przejściu na emeryturę, Morgan zajął się bardziej filozoficznymi sprawami, co znalazło wyraz zwłaszcza w książkach Emergent Evolution (1923) oraz Life, Mind and Spirit (1926).

Animal Biology (1887); Animal Life and Intelligence (1890-1891); An Introduction to Comparative Psychology (1894); Habit and Instinct (1896); Animal Behaviour (1900).

A. Bohn-Drzewina: Psychologia porównawcza zwierząt. W: Poradnik dla samouków, t. X: Zoologia II: Histologia, fizjologia zwierząt, embriologia, psychologia porównawcza zwierząt. Warszawa 1932, ss. 506-554; D.C. Dennett: Natura umysłów. [Seria „Science Masters”, t. 7]. Warszawa 1997; C. Ristau [ed.]: Cognitive Ethology. Hillsdale, N.J. 1991; J. Vauclair: Animal Cognition: An introduction to modern comparative psychology. London 1996.

Częściowo wg haseł J. Schmagera w Encyklopedii Biologicznej (t. VI. Kraków 1999, s. 31) i w Encyclopedia Britannica (1997) opracował Jerzy A. Chmurzyński (e-mail: j.chmurzynski@nencki.gov.pl) 24 lutego 2007 r.

Etologia
Pory Roku
Rocznice
Aktualności
Historia polskiej etologii
Piśmiennictwo behawioralne
Pracownia Etologii

Back to home page, Nencki home page