POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE

POLISH ETHOLOGICAL SOCIETY


 

Wiktor Feliks Szokalski

 

Szokalski, Wiktor Feliks (1811-1891), dr med., okulista, syn Antoniego, urzędnika ministerium skarbu Księstwa Warszawskiego i Justyny z Rogozińskich, jednej z pierwszych nauczycielek żeńskiej szkoły założonej przez ks. Sapieżynę u oo. Benonitów, uczeń liceum warszawskiego (gdzie się kolegował z Zygmuntem Krasińskim, Konstantym Gaszyńskim i Leonem Łubieńskim); po maturze (1827) za namową ojczyma, dr Kowszewicza, lekarza sztabowego 4. pułku piechoty liniowej zapisał się na wydział lekarski Uniwersytetu Aleksandrowskiego; jako słuchacz 4 roku medycyny służył pomocą lekarską w powstaniu 1831, za co dostał krzyż Virtuti Militari; po przegranej powstania udał się na Wielką Emigrację – osiadając w Niemczech, gdzie od 1832 do 1834 dokończył studiów lek. na uniwersytecie w Giessen uzyskując stopień doktora medycyny, chirurgii i położnictwa. Następnie przebywał na uniwersytetach w Heidelbergu i Würzburgu; udał się do Francji, gdzie nie uznano mu niemieckiego doktoratu, wobec czego uczęszczał do paryskiej Szkoły Medycznej i ponownie 1839 uzyskał stopień doktora, po czym podjął wykłady oftalmologii.

Wiele publikował, łącznie z Funarim redagował czasopismo L'Esculape, w 1844 założył naukowe Towarzystwo Lekarzy Polskich w Paryżu jednoczące medycynę francuską i niemiecką, którego był pierwszym prezesem; 1848 przeniósł się do Burgundii, a w 1853 powrócił do Warszawy, po raz trzeci uzyskał doktorat i rozpoczął w Instytucie Oftalmicznym (przy ul. Smolnej, gdzie obecnie stoi mieszkalny wieżowiec) i w 1858 został lekarzem naczelnym tego instytutu; na tym stanowisku pracował do końca życia. Po założeniu Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie, był w latach 1857-1862 profesorem fizjologii, a później (1861-1871) profesorem oftalmologii i otiatryki w Szkole Głównej w Warszawie; zdymisjonowany z Ces. UW za nieznajomość języka rosyjskiego; był do śmoierci lekarzem naczelnym Inst. Oftalmicznego. W latach 1865-1868 był członkiem Rady Lekarskiej Królestwa Polskiego. Był członkiem licznych towarzystw naukowych belgijskich, holenderskich, francuskich, niemieckich, węgierskich, czeskich, T-wa Lekarskiego Wileńskiego, Krakowskiego, Poznańskiego, Warszawskiego (gdzie przez 25 lat był sekretarzem), T-wa Lekarzy Podolskich, Lubelskich, Płockich, Kaliskich, Poznańskiego T-wa Przyjaciół Nauk, Akademii Umiejętności w Krakowie.

Oprócz zainteresowań medycznych podejmował problematykę psychologii zwierząt, co zaowocowało pierwszą bodaj rodzimą 468-stronicową książką z tej dziedziny (zob. niżej), w której na podstawie psychologii i fizjologii porównawczej rozwinął koncepcję stopniowej ewolucji psychiki w świecie organicznym – aż do powstania uczuć wyższego rzędu, niejako uzupełniając w ten sposób teorię Darwina. Interesowały go też halucynacje wzrokowe ("fantazyjne objawy zmysłowe") u niewidomych. Jego Pamiętniki (Wilno 1914) stanowią m.in. źródło do historii królewskiego Szkoły Głównej w ostatnich letach jej istnienia.

[Życiorysy Szokalskiego w:] Tyg. illustr., 1871 Nr 189, Tyg. powsz., 1879 Nr 23, Kłosach, 1879 Nr 728, Biesiadzie liter., 1879 Nr 173; S. Kośmiński: Słownik lekarzów polskich. Warszawa 1888, ss. 497-502; K. Kowalska: Szokalski Wiktor Feliks (1811-1891). W: Słownik biologów polskich pod red. St. Feliksiaka. Warszawa 1987, ss. 527-528

[Prace własne:] Kilka przypadków fantazyjnych objawów wzrokowych u ociemnia­łych. Tyg. lek., 1858 Nr 38; Fantazyjne objawy zmysłowe. T. I. Sny, widzenia i przywidzenia. Kraków 1861, T. II. Senne marzenia. Kraków 1863; Początek i rozwój umysłowości w przyrodzie. Warszawa 1885.

 


green.gif (257 bytes) Aktualności
green.gif (257 bytes) Historia polskiej etologii
green.gif (257 bytes) Etologia
green.gif (257 bytes) Bibliografia behawioralna
green.gif (257 bytes) Pracownia Etologii
green.gif (257 bytes) Rocznice

 

Back to home page, Nencki home page