|
POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNEPOLISH ETHOLOGICAL SOCIETY |
Wiktor Feliks Szokalski
Szokalski, Wiktor Feliks (1811-1891), dr med., okulista, syn Antoniego, urzędnika ministerium skarbu Księstwa Warszawskiego i Justyny z Rogozińskich, jednej z pierwszych nauczycielek żeńskiej szkoły założonej przez ks. Sapieżynę u oo. Benonitów, uczeń liceum warszawskiego (gdzie się kolegował z Zygmuntem Krasińskim, Konstantym Gaszyńskim i Leonem Łubieńskim); po maturze (1827) za namową ojczyma, dr Kowszewicza, lekarza sztabowego 4. pułku piechoty liniowej zapisał się na wydział lekarski Uniwersytetu Aleksandrowskiego; jako słuchacz 4 roku medycyny służył pomocą lekarską w powstaniu 1831, za co dostał krzyż Virtuti Militari; po przegranej powstania udał się na Wielką Emigrację – osiadając w Niemczech, gdzie od 1832 do 1834 dokończył studiów lek. na uniwersytecie w Giessen uzyskując stopień doktora medycyny, chirurgii i położnictwa. Następnie przebywał na uniwersytetach w Heidelbergu i Würzburgu; udał się do Francji, gdzie nie uznano mu niemieckiego doktoratu, wobec czego uczęszczał do paryskiej Szkoły Medycznej i ponownie 1839 uzyskał stopień doktora, po czym podjął wykłady oftalmologii.
Wiele publikował, łącznie z Funarim redagował czasopismo L'Esculape, w 1844 założył naukowe Towarzystwo Lekarzy Polskich w Paryżu jednoczące medycynę francuską i niemiecką, którego był pierwszym prezesem; 1848 przeniósł się do Burgundii, a w 1853 powrócił do Warszawy, po raz trzeci uzyskał doktorat i rozpoczął w Instytucie Oftalmicznym (przy ul. Smolnej, gdzie obecnie stoi mieszkalny wieżowiec) i w 1858 został lekarzem naczelnym tego instytutu; na tym stanowisku pracował do końca życia. Po założeniu Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie, był w latach 1857-1862 profesorem fizjologii, a później (1861-1871) profesorem oftalmologii i otiatryki w Szkole Głównej w Warszawie; zdymisjonowany z Ces. UW za nieznajomość języka rosyjskiego; był do śmoierci lekarzem naczelnym Inst. Oftalmicznego. W latach 1865-1868 był członkiem Rady Lekarskiej Królestwa Polskiego. Był członkiem licznych towarzystw naukowych belgijskich, holenderskich, francuskich, niemieckich, węgierskich, czeskich, T-wa Lekarskiego Wileńskiego, Krakowskiego, Poznańskiego, Warszawskiego (gdzie przez 25 lat był sekretarzem), T-wa Lekarzy Podolskich, Lubelskich, Płockich, Kaliskich, Poznańskiego T-wa Przyjaciół Nauk, Akademii Umiejętności w Krakowie.
Oprócz zainteresowań medycznych podejmował problematykę psychologii zwierząt, co zaowocowało pierwszą bodaj rodzimą 468-stronicową książką z tej dziedziny (zob. niżej), w której na podstawie psychologii i fizjologii porównawczej rozwinął koncepcję stopniowej ewolucji psychiki w świecie organicznym – aż do powstania uczuć wyższego rzędu, niejako uzupełniając w ten sposób teorię Darwina. Interesowały go też halucynacje wzrokowe ("fantazyjne objawy zmysłowe") u niewidomych. Jego Pamiętniki (Wilno 1914) stanowią m.in. źródło do historii królewskiego Szkoły Głównej w ostatnich letach jej istnienia.
[Życiorysy Szokalskiego w:] Tyg. illustr., 1871 Nr 189, Tyg. powsz., 1879 Nr 23, Kłosach, 1879 Nr 728, Biesiadzie liter., 1879 Nr 173; S. Kośmiński: Słownik lekarzów polskich. Warszawa 1888, ss. 497-502; K. Kowalska: Szokalski Wiktor Feliks (1811-1891). W: Słownik biologów polskich pod red. St. Feliksiaka. Warszawa 1987, ss. 527-528
[Prace własne:] Kilka przypadków fantazyjnych objawów wzrokowych u ociemniałych. Tyg. lek., 1858 Nr 38; Fantazyjne objawy zmysłowe. T. I. Sny, widzenia i przywidzenia. Kraków 1861, T. II. Senne marzenia. Kraków 1863; Początek i rozwój umysłowości w przyrodzie. Warszawa 1885.
Aktualności
Bibliografia behawioralna
Pracownia Etologii
Rocznice
Back to home page, Nencki home page