POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE

Bernhard RENSCH

Rensch, Bernhard (1900-), wybitny niem. przyrodnik i filozof, po studiach zoolo­gii, botaniki, chemii, psychologii i filozofii na uniwersytecie w Halle (Saale) uzys­kał (1922) stopień dra filozofii; w latach 1925-1937 był asystentem i kierowni­kiem działu (Abteilungsleiter) Muzeum Zoologicznego uniwersytetu w Berlinie, a po habilitacji, w latach 1937-1954 dyrektorem krajowego Muzeum Przyrodnicze­go w Münster (Westfalia), jednocześnie w 1944 został powołany na katedrę zoologii niemieckiego Uniwersytetu Karola w Pradze, w ówczesnym Protektoracie Czech i Moraw, po wojnie zaś i wyzwoleniu Czechosłowacji był 1947-1968 profe­sorem zoologii na [wówczas] zachodnioniemieckim uniwersytecie w Münster, gdzie przeszedł na emeryturę nadal twórczo pracując. Wygłaszał wykłady w krajach europejskich, w Stanach Zjedn. AP, Japonii, Indiach i Australii; 1957 otrzymał doktorat honoris causa w Szwecji. Jak widać z poniższego wyboru jego prac, Bernhard Rensch interesował się bardzo wielu zagadnieniami z zakresu psychologii zwierząt, w szczególności ich wyższymi czynnościami psychicznymi jak generalizacja, będąca ważnym rodzajem imitacji myślenia abstrakcyjnego, a także zjawiskami estetycznymi (zob. quasi-estetyczne zjawiska). Jego książka „Uniwersalny obraz świata” (Das universale Weltbild) stanowi swoistą summę jego przemyśleń biegu istnienia świata (des Weltablaufs) od powstania Układu Słonecznego przez powstanie życia i jego ewolucję do wykształcenia się psychiki (teilhardowskiej ‘noosfery’); powtanie człowieka prowadzi go do problematyki ewolucji kultury, z drugiej znów strony wykształcenie się psychiki do teorii poznania i problematyki stosunku duszy do ciała, by dojść wreszcie do pytań etycznych i religijnych.

B. Rensch: Neuere Probleme der Abstammungslehre, 3. Aufl. Stuttgart 1947; Idem: Biologische Gefügegesetzlichkeit. W: Das Problem der Gesetzlichkeit. Ham­burg 1949, ss. 117-137; Idem: Ästhetische Faktoren bei Farb- und Formbevor­zugungen von Affen. Z. Tierpsychol., 14, 1957, ss. 71-99; Idem: Die Wirksamkeit ästhetischer Faktoren bei Wirbeltieren. Z. Tierpsychol., 15, 1958, ss. 447-461; B. Rensch und G. Dücker: Versuche über visualle Generalisation bei einer Schleich­katze. Z. Tierpsychol., 16, 1959, ss. 671-692; B. Rensch: Homo sapiens. Vom Tier zum Halbgott. Groningen 1959 (2. Aufl. 1965, 3. Aufl. 1970 [Kl. Vandenhoek Reihe Nr 705]; wyd. ang.: Homo sapiens. From Man to Demigod. London 1972); Idem: Malversuche mit Affen. Z. Tierpsychol., 18, 1961, ss. 347-364; Idem: Ge­dächtnis, Abstraktion und Generalisation bei Tieren. Arbeitsgemeinschaft Forsch. Landes Nordrhein-Westfalen. Köln 1962; Idem: Versuche über menschliche „Aus­löser-Merkmale” beider Geschlechter. Z. Morphol. Anthropol., 53, 1963, ss. 139-164; Idem: Probleme der Willensfreiheit in biologischer und philosophischer Sicht. Hippokrates, 33, 1963, ss. 1019-1032; Idem: Die höchsten Lernleistungen der Tiere. Natuwiss. Rdsch., 18, 1965, ss. 91-101; Idem: Biologie II (Zoologie). [„Das Fischer Lexikon” 28]. Frankfurt a.M. 1966; B. Rensch (Hrsg.) Handgebrauch und Verständigung bei Affen und Frühmenschen. Bern 1967; B. Rensch: Biophi­losophie auf erkenntnistheoretischer Grundlage. Stuttgart 1968; B. Rensch und J. Döhl: Wahlen zwischen zwei überschaubaren Labyrinthwegen durch einen Schim­pansen. Z. Tierpsychol., 25, 1968, ss. 216-231;  B. Rensch: Ästhetische Grund­prinzipien bei Mensch und Tier. W: Kreatur Mensch hrsg. von G. Altner. München 1969; Idem: Biophilosophy. New York London 1971; Idem: Probleme der Ge­dächtinsspuren. Rheinisch-Westfäl. Akad. Wiss. Vorträge Nº 211. Opladen 1971; Idem: Gedächtins, Begriffsbildung und Planhandlungen bei Tieren. Berlin Hamburg 1973; Idem: Play and art in apes and monkeys. Symposia IV. Intern. Congr. Primatol., 1. Precultural Primate Behavior. Basael 1973, ss. 102-123; Idem: Das universale Weltbild. Evolution und Naturphilosophie. Frankfurt a.M. 1977; Biophilosophical Implications of Inorganic and Organismic Evolution. Essen 1985.

Opracował Jerzy A. Chmurzyński (e-mail: j.chmurzynski@nencki.gov.pl) 10 stycznia 2004 r.

Aktualności
Historia polskiej etologii
Etologia
Bibliografia behawioralna
Pracownia Etologii
Rocznice

Back to home page, Nencki home page