Polish Ethological Society

POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE

POLISH ETHOLOGICAL SOCIETY

WŁODZIMIERZ KORSAK

KORSAK, Włodzimierz [Marian] (1886-1973), pol. podróżnik, przyrodnik-myśliwy, pisarz i działacz łowiecki, malarz i fotografik, z zawodu rolnik; urodzony w rodzinie ziemiańskiej z dawnych białoruskich kresów Rzeczypospolitej, w Anińsku na witebszczyźnie; po ukończeniu (1906) gimnazjum w Rydze studiował (1908-1910) w Akad. Roln. w Taborze, w Czechach, do 1916 administrował Anińskiem; wiosną 1916 wyjechał na pół roku na Kaukaz, by niebawem znów pojechać do Turkiestanu dla kontroli obozu jeńców polskich w Murgabie. W lutym 1917 pojechał do Aschabadu, gdzie do maja 1918 współpracował z pol. zoologiem, Stanisławem Bilkiewiczem, dyrektorem tamtejszego Zakaspijskiego Muzeum. Z nim odbył w III-X. 1917 wyprawę zoologiczno-myśliwską do Buchary, Afganistanu i Persji (jak wówczas nazywano Iran - zob. Na tropach przyrody. Olsztyn, wyd. 2, 1978, ss. 46-48), w Tien-Szań i Hindukusz; niektóre ze swych obserwacji i przygód opisał w powieści dla młodzieży Ku indyjskiej rubieży (Poznań 1923*, opatrzonej mapką wschodniej Buchary, Darwazu i Badachszanu), w innej powieści - Na tropie przyrody (Poznań [1922], wyd. II. [1925] na ss. 78-92), a także w Leśnym ognisku (Warszawa 1959, ss. 17-58, 85-120). W 1918 powrócił do Polski i zamieszkał w Warszawie; początkowo pracował w Wojsk. Inst. Geogr., potem w latach 1923-1925 był naczelnym łowczym Lasów Państwowych, zaś 1929-1939 był łowczym w Dyr. Lasów Państw. na Wileńszczyźnie, pracując dużo na terenie Puszczy Rudnickiej. Okupację przeżył w Wilnie będąc tam więziony; po wojnie repatriowany do Gorzowa Wlkp., gdzie otrzymał stanowisko (1945-1949) łowczego w tamtejszej Dyrekcji Lasów Państwowych. W 1970 przeprowadził się do Żnina, a od 1972 do śmierci mieszkał w Krakowie w „Domu Spokojnej Starości”; pochowany w Bieżanowie. Odznaczony wieloma orderami polskimi. Korsak zasłużył się dla ochrony zwierzostanu i ratowania zagrożonych gatunków (zwł. łosia, bobra, żubra - por. Jan Żabiński); napisał Łoś w Polsce (1934); był szeroko znanym pisarzem i działaczem łowieckim, a także malarzem-akwarelistą, rysownikiem i fotografikiem przyrodniczym; zostawił bogatą tekę i rysunki, w tym ilustracje do własnych książek (niestety zaprzepaszczone w powojennym wydaniu Ku indyjskiej rubieży! Podobnie zaniechano w niej podawania łacińskich nazw zoologicznych zwierząt, które oczywiście należałoby unowocześnić). Po raz pierwszy wystawił swoje akwarele w 1924 w warszawskim Tow. Zachęty Sztuk Pięknych. Był szczególnie utalentowanym popularyzatorem-pisarzem. Wielu zawdzięczało mu skierowanie zainteresowań ku przyrodzie ojczystej**. Pierwsze publikacje rozpoczął w 1904 w „Łowcu Polskim”, potem pisał także książki, których wydał koło 15. W książce Ku indyjskiej rubieży (2. wyd. - 1. powojenne: Warszawa 1957, s. 48) opisał na kilkadziesiąt lat przed Niko Tinbergenem regułę terytorializmu. Powieść Na tropie przyrody dotyczy głównie przyrody białoruskiej dawnych pn.-wsch. kresów Rzeczypospolitej, a jej powojenna mutacja, Na tropach przyrody - o podobnej akcji, rozgrywającej się na Mazurach w okresie po II wojnie światowej - mogą stanowić dla młodego czytelnika [obok Z naszej przyrody Bohdana Dyakowskiego] obfite źródło barwnych opisów życia i obyczajów zwierząt (zob. np. toki, odwodzenie, tropy i ślady, gniazda). W nich zawarł też autor informacje o własnych osiągnięciach: tak np. w Na tropie przyrody ustami bohatera Ksawerego Rahozy podał (s. 54), że on pierwszy wykazał lęgi nura czarnoszyjego (Gavia arctica - tam podanego pod starą nazwą Colymbus arcticus) na terenie białoruskich kresów dawnej Rzeczypospolitej, na południe od Pskowszczyzny (gdzie był notowany już wcześniej). Podobny do tamtych książek charakter ma Leśne ognisko (Warszawa 1939, wyd. 2, 1959), jednak będące zbiorem opowiadań myśliwskich; gawędy o florze i faunie Ziemi lubuskiej zawarł w książce Las mi powiedział (Poznań 1969). Prócz wspomnianego Łosia w Polsce opublikował monografię faunistyczną Cietrzew (Warszawa 1925). Napisał też myśliwską powieść dla dorosłych - Pieśń puszczy (wyd. 2, 1926) - podobną w klimacie do Puszczy J. Weyssenhoffa, rozgrywającej się w nieodległych tamtej realiach białoruskich. Włodzimierz Korsak był popularyzatorem wiedzy, tradycji i języka łowieckiego, propagatorem właściwego; tu plasuje się jego Rok myśliwego - Rzecz dla myśliwych i miłośników przyrody (Poznań 1922). Pozostawił maszynopis książki pt. Zamknięta księga (1970; znajduje się w zarządzie gł. Pol. Związku Łowieckiego w Warszawie) i 160-stronicową autobiografię-pamiętnik pt. Minione lata (1973). Pamiątki po Korsaku znajdują się w Muzeum w Gorzowie Wlkp. i w prywatnym muzeum łowiectwa K. Piekarskiego w Wilkowiecku k. Kłobucka; por. amatorzy przyrodnicy, miłość przyrody ojczystej

* Daty podane w Słowniku podróżników polskich W. i T. Słabczyńskich [Warszawa 1992, s. 175] niestety są w większości błędne.

** Piszący te słowa wyniósł 6-X-1944 r. z płonącej Warszawy Na tropie przyrody jako jedyną świecką książke.

J. Chudek - biogram w Roczniku Literackim, 1973. ss. 670-671.

Historia polskiej etologii
Etologia
Pory Roku
Rocznice
Aktualności
Historia polskiej etologii

Back to home page, Nencki home page