POLSKIE TOWARZYSTWO ETOLOGICZNE

Werner Fischel

Fischel, Werner (1900–1977), jeden z pierwszych przedstawicieli etologii w Niemczech i pierwszy docent z psychologii zwierząt w tym kraju. Studiował nauki przyrodnicze w Würzburgu, Królewcu i Monachium. Tam skierował swoje zainteresowania ku psychologii, a w szczególności do badań doświadczalnych nad zachowaniem się zwierząt. W 1925 napisał zoopsychologiczną pracę doktorską na temat Haben Vögel ein Zahlengedächtnis [‘Czy ptaki mają pamięć liczebności’], której promotorem był Otto Koehler (1889-1974). W związku z tą pracą prowadził m.in. badania u F.J.J. Buytendijka (1887-1974) w Groningen (w Holandii). W 1935 udało mu się utworzyć w Ogrodzie Zoologicznym w Münster (w Westfalii) Stację badawczą z psychologii zwierząt, a w 1937 habilitował się na tamtejszym uniwersytecie. Podczas wojny, od 1941 do 1945 pracował na Uniwersytecie Lipskim jako docent zoopsychologii i kierował nowo utworzonym wewnątrz psychologii oddziałem psychologii zwierząt. Ponieważ wiele budynków uniwersyteckich zostało zburzonych podczas bombardowań wojennych, Fischel przeniósł się w 1947 najpierw do Bamberga, a w 1950 do Monachium, skąd wszakże wrócił 1953 do Lipska [wówczas w Niemieckiej Republ. Demokr., NRD] jako profesor Uniwersytetu Marola Marksa – gdzie do emerytury (1966) kierował Instytutem Psychologii, a do 1968 oddziałem psychologii zwierząt.

Werner Fischel zajmował się początkowo przede wszystkim tematyką etologiczną, m.in. badaniem pamięci i zdolnością przypominania sobie przez psy, później także problematyką neurobiologiczną i z zakresu psychologii człowieka. Opublikował liczne książki popularnonaukowe.

Fischel potrafił „stawiać czoła” zewnętrznym okolicznościom, dla wielu skrajnie niesprzyjającym – któż nie zna nazwisk wielkich uczonych niemieckich, którzy w okresie hitlerowskim musieli opuścić swą ojczyznę, a iluż, jak nawet Austriacy Konrad Lorenz czy Wolfgang Schleidt musieli walczyć na froncie wschodnim! Jednakże, jak pisze anonimowy autor hasła w Wikipedia,de, „Ulfried Geuter w swym studium Die Professionalisierung der deutschen Psychologie im Nationalsozialismus [‘Profesjonalizacja niemieckiej psychologii w Narodowym Socjalizmie’] wykazał, że Werner Fischel w istotnym stopniu zawdzięczał swą karierę zawodową militarno-politycznym celom niemieckiego wermachtu: Uniwersytet Lipski osiągnął wprowadzenie docentury z psychologii zwierząt «m.in. argumentowi, że kierownictwo wojskowe powinno być zainteresowane uprawianiem psychologii psów». Zaś przedtem już w styczniu 1941 Naczelne Dowództwo Wojska dobitnie wyraziło swe zainteresowanie «teoretycznymi, jak i stosowanymi badaniami zoopsychologicznymi na niemieckich wyższych uczelniach». A w powojennej pracy w Lipsku „wyszło mu na korzyść, że kierownictwo NRD osadziło ośrodek badań zoo- i biopsychologicznych w Lipskim Uniwersytecie” [chociaż i na NRD-owskim Uniwersytecie A. von Humboldta w Berlinie działał inny niemiecki zoopsycholog i etolog, Günter Tembrock].

W. Fischel: Das Verhalten von Hunden bei doppelter Zielsetzung und doppelter Han dlungsmöglichkeit. J. comp.Physiol. A: Neuroethology, Sensory, Neural, and Behavioral Physiology, 19, 1933 Nr 1, ss. 170-182.

W. Fischel: Abstammungslehre und Tierpsychologie. SudArch, 27, 1934, ss. 511 nn.

W. Fischel: Psyche und Leistung der Tiere. Berlin 1938.

W. Fischel: Methoden der tierpsychologischen Forschung nebst Anleitung zu einem tierpsychologischen Praktikum. Bonn 1953.

W. Fischel: Kleine Tierseelenkunde. München 1954.

W. Fischel: Die höheren Leistungen der Wirbeltiergehirne. 2. Aufl. Leipzig 1956.

W. Fischel: Die kämpferische Auseinandersetzung in der Tierwelt, 2. Aufl. Leipzig 1955.

W. Fischel: Die Seele des Hundes. Berlin 1961.

W. Fischel: Grundzüge des Zentralnervensystems des Menschen, 2. Aufl. Leipzig 1966.

Na podstawie hasła w Wikipedia,de opracował Jerzy A. Chmurzyński (e-mail: j.chmurzynski@nencki.gov.pl) 27 listopada 2007 r.

Rocznice
Historia polskiej etologii
Etologia
Aktualności
Bibliografia behawioralna

Back to: home page, Nencki home page